Fesin Siyasi Yönü
Osmanlı'da 19. yüzyıldan itibaren resmi kıyafet olarak kabul edilen fes, halk arasında yaygın olarak kullanılıyordu. Ancak bu fesi üreten fabrikaların çoğu İngiltere'de bulunuyordu ve fesler ithal ediliyordu. 1908’de II. Meşrutiyet’in ilanıyla birlikte yükselen milliyetçi düşünceler, yerli malı kullanımı çağrılarıyla birleşince, İngiliz mallarına karşı bir tepki oluştu. Bu tepkinin başında İngiliz yapımı fesler vardı.
Fes Boykotu Nasıl Başladı?
Boykot çağrıları, gazeteler ve bazı Osmanlı aydınları aracılığıyla yapıldı. Halk, İngiltere’den gelen fesleri almamaya ve yerli üretim fesleri tercih etmeye davet edildi. Mahallelerde halkın ithal ürünlere karşı mesafeli durmaya başlamasıyla birlikte yerli fes üreticilerine yönelim arttı.
Ekonomik ve Sosyal Sonuçlar
Fes boykotu sonucunda:
-
İngiliz firmaların Osmanlı'ya fes satışları azaldı,
-
Yerli üretim canlandı,
-
Tüketim üzerinden siyasi duruş sergileme bilinci gelişti.
Aynı dönemde Yunan mallarına karşı da benzer bir boykot başlatıldı. Bu hareketler, yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda sembolik direnişler olarak da kabul edildi.
Tarihte İlklerden
Fes boykotu, Osmanlı toplumunda tüketim yoluyla toplumsal ve siyasi bir mesaj vermenin ilk örneklerinden biridir. Bu yönüyle Türkiye’deki modern boykot hareketlerinin tarihsel temelini oluşturur. Günümüzde uygulanan alışveriş boykotları, yerli malı kampanyaları veya uluslararası markalara tepkiler, bu tarihsel arka planla doğrudan ilişkilidir.
Boykot İsmi Nereden Geliyor?
Kelimenin kökeni, İrlandalı toprak yöneticisi Charles Cunningham Boycott'a dayanmaktadır. 1880 yılında, İrlanda'nın batısındaki Mayo bölgesinde kiracılar, yüksek kiralara ve adaletsiz toprak düzenine karşı ayaklandı. Boycott, bölgedeki toprak sahibi Lord Erne adına çalışan bir arazi yöneticisiydi.
Kiracılar, Charles Boycott'un tutumuna tepki göstererek onu toplumsal olarak izole etmeye karar verdiler. Hiç kimse onunla konuşmadı, tarlasını sürmedi, dükkanından alışveriş yapmadı, ona hizmet vermedi.
Bu toplu dışlama ve ekonomik izolasyon yöntemi öylesine etkili oldu ki, kısa sürede İngiliz ve dünya basınında yer buldu. Bu olaydan sonra, "boycott" kelimesi İngilizce'ye bir eylem biçimi olarak girdi ve tüm dünyada kullanılmaya başlandı.
Anahtar Kelimeler: boykot, boykot tarihi, Osmanlı boykotu, fes boykotu, 1908 fes olayı, yerli malı, İngiliz malları, tüketim direnişi, milliyetçilik, ekonomik protesto, Charles Boycott, boykot kelimesinin kökeni, İrlanda direnişi, toplumsal izolasyon, pasif direniş, İngiltere Osmanlı ilişkileri, yerli üretim, siyasi protesto, modern boykot hareketi, tarihsel boykot örnekleri, tüketimden gelen güç
