Ulnar Sinir Sıkışması: Eldeki Uyuşmanın Arkasındaki Görünmeyen Sebep

Elinizin serçe ve yüzük parmağında inatçı bir uyuşma, karıncalanma ya da güçsüzlük mü hissediyorsunuz? Hele bir de bu şikâyetler bilgisayar başında uzun süre kaldığınızda, bisiklet sürdüğünüzde veya direksiyonda çok zaman geçirdiğinizde artıyorsa, akla gelen ilk ihtimallerden biri ulnar sinir sıkışması olabilir. Çoğu kişi bu tabloyu “kolum uyuşuyor, geçer herhalde” diye hafife alıyor; ama bizce bu sinyal, ihmal edilmemesi gereken ciddi bir uyarı ışığı gibi düşünülmeli.

Ulnar Sinir Nedir, Elimizde Ne İşe Yarar?

Önce kısaca anatomiden bahsedelim; ama merak etmeyin, tıp fakültesi dersi tadında değil. Ulnar sinir, boyundan başlayıp omuz, kol ve dirsekten geçerek ele kadar uzanan önemli bir sinir hattıdır. Özellikle elin serçe parmağı ve yüzük parmağının bir kısmının hissinden ve bazı küçük kasların çalışmasından sorumludur. Yani günlük hayatta fark etmesek de kalem tutarken, düğme iliklerken, anahtar çevirirken veya bir bardağı kavrarken ulnar sinirin desteğini kullanıyoruz.

Bu sinir, el bileğinin iç tarafında “Guyon kanalı” denilen dar bir tünelden geçer. İşte sorunların büyük bölümü bu dar geçitte başlar. Kanalın içi kist, kemik çıkıntısı, damar genişlemesi gibi nedenlerle daraldığında sinir sıkışır ve yavaş yavaş kendini belli etmeye başlar.

ulnar sinir sıkışması nedir?

Basitçe söylersek, ulnar sinirin el bileği düzeyinde, çoğunlukla Guyon kanalında baskı altında kalmasına “ulnar sinir sıkışması” veya Guyon kanalı sendromu diyoruz. Sinirin çevresindeki dokular, normalde olması gerekenden daha fazla yer kapladığında ya da travma sonrası yapı değişikliğine uğradığında sinir rahat hareket edemez, beslenmesi bozulur ve iletimi zayıflar.

Bu durum sadece bir uyuşma problemi değildir; tedavi edilmediğinde kalıcı his kaybı, el kaslarında erime ve “pençe el” dediğimiz belirgin şekil bozukluğuna kadar ilerleyebilir. Bu yüzden “geçer nasılsa” diye beklemek, maalesef çoğu zaman tabloyu ağırlaştırır.

ulnar sinir sıkışması sebebi nelerdir?

Her hastada net bir sebep bulmak mümkün olmaz ama gördüğümüz kadarıyla bazı etkenler sık tekrar ediyor. Bunları birkaç başlıkta toplayabiliriz:

• Gangliyon kisti: Kanal içinde oluşan, çoğunlukla iyi huylu bir kistik yapı sinirin üzerine baskı yapabilir.
• Kemik problemleri: El bileği kemiklerinden hamate kırığı veya eski kırıklara bağlı şekil bozuklukları kanalı daraltabilir.
• Damar kaynaklı sorunlar: Ulnar arterde tromboz (pıhtı) veya anevrizma (balonlaşma) sinire mekanik bası oluşturabilir.
• Romatizmal hastalıklar: Romatoid artrit gibi bağ dokusu hastalıkları bölgede ödem ve kalınlaşmaya yol açabilir.
• Tekrarlayan mikrotravmalar: Uzun süre bisiklet kullanma, titreşimli aletlerle çalışma, bastona fazla yüklenme gibi durumlar.
• İş ve hobi alışkanlıkları: Sürekli klavye-mouse kullanımı, bileğe dayalı oyun konsolu tutuşu, masa başında yanlış bilek pozisyonu.

Bazen de tüm tetkiklere rağmen net bir neden bulunamaz. Bu durum “yoktan var oldu” anlamına gelmez; çoğu zaman küçük travmaların birikimiyle tablo gelişir, sadece spesifik tek bir olay işaret edilemez.

ulnar sinir sıkışması neden olur? Günlük Hayattan Örnekler

Teorik anlatım her zaman yeterli olmuyor, biliyoruz. O yüzden durumu biraz günlük hayattan örneklerle düşünelim. Mesela:

• Uzun yol bisiklete binen birisi, gidona yüklenerek bileğinin iç kısmını sürekli baskı altında tutuyor olabilir.
• Günde 8–10 saat bilgisayar başında çalışan bir kişi, bileğini masanın köşesine dayayarak farkında olmadan baskı uygulayabilir.
• Yıllardır titreşimli el aletleri kullanan bir teknisyen, sinir üzerinde kronik mikrotravmalara maruz kalabilir.

Bu örneklerde ortak nokta, bileğin avuç içi tarafında tekrarlayan, bazen hafif ama uzun süreli baskıdır. Yani olay çoğu zaman tek bir ani darbeden değil, yavaş yavaş biriken yükden kaynaklanır.

ulnar sinir sıkışması nasıl anlaşılır? Hangi Belirtiler Alarmdır?

Aslında vücut sinyallerini dikkatle dinlediğimizde, çoğu sorun bize gayet net ipuçları veriyor. Ulnar sinir sıkışmasında da tablo oldukça karakteristiktir. Özellikle şu şikayetler varsa dikkat etmek gerekir:

• Serçe parmakta ve yüzük parmağının serçe parmağına bakan yarısında uyuşma, karıncalanma.
• Elin avuç içinde, özellikle küçük parmak tarafında yanma hissi.
• Uzun süre telefonla konuşurken, direksiyon tutarken veya bisiklet sürerken artan uyuşmalar.
• Gece uykudan uyandıran, elektrik çarpması tarzında hisler.

Daha ileri evrelerde tablo biraz daha ciddileşir. Bu kez uyuşmanın yanına güçsüzlük ve sakarlık eklenir. Hastalar genellikle “Anahtarı çevirmekte zorlanıyorum, elimden eşyalar düşmeye başladı” diye tarif eder. İşte burada, bizce artık vakit kaybetmeden uzman görüşü almak şarttır.

ulnar sinir sıkışması belirtileri nelerdir?

Belirtileri iki ana grupta toplayabiliriz: duyusal (hisle ilgili) belirtiler ve motor (kas gücüyle ilgili) belirtiler.

Duyusal Belirtiler

• Serçe ve yüzük parmağında uyuşma, karıncalanma, yanma hissi.
• Avuç içinin ulnar (küçük parmak tarafı) kısmında his azalması.
• İnce dokunma, sıcak-soğuk ayırt etmede azalma.
• Zaman zaman “iğnelenme” tarzında batma hissi.

Motor Belirtiler

• El sıkma gücünde azalma, kavrama zorlanması.
• Düğme iliklerken, fermuar çekerken zorlanma.
• Kalem tutma, yazı yazma gibi ince aktivitelerde beceri kaybı.
• İleri evrede el içi kaslarda erime ve “pençe el” görünümü.

Özellikle tek taraflı, giderek artan ve elin sadece son iki parmağını hedef alan şikayetler varsa, bu tabloyu hafife almamak gerekir. Çünkü sinir, belli bir süre baskıya dayanabilir ama sürekli bası altında kalırsa geri dönüşü zor hasarlar gelişir.

Karışan Tanı: Karpal Tünel Değil mi Bu?

El uyuşması denince çoğumuzun aklına ilk olarak karpal tünel sendromu geliyor. Ancak arada kritik farklar var. Karpal tünelde genellikle başparmak, işaret ve orta parmak etkilenir. ulnar sinir sıkışması belirtileri ise daha çok serçe parmak ve yüzük parmağına odaklanır. El sırtının etkilenip etkilenmemesi, hangi sinir segmentinin sıkıştığı açısından önemli ipuçları verir.

Kısaca söylemek gerekirse, uyuşma daha çok başparmak ve komşu parmaklarda ise akla karpal tünel; son iki parmakta ise ulnar sinir sıkışması gelir. Tabii bu sadece kabaca bir ayrım, kesin tanı için muayene ve gerekirse EMG şart.

Tanı Süreci: Nasıl Değerlendirilir?

“Acaba bende de mi var?” diye düşünen pek çok kişi, doktora gitmekte çekinip kendi kendine tahmin yürütmeye çalışıyor. Ancak bizce, özellikle uzun süredir devam eden uyuşma ve kuvvetsizlikte uzman görüşü almadan beklemek riskli.

Tanı sürecinde genellikle şu adımlar izlenir:

• Ayrıntılı hikaye: Şikayetlerin ne zaman başladığı, gün içinde neyle arttığı, meslek ve hobileriniz, geçirdiğiniz travmalar sorgulanır.
• Fizik muayene: Doktor, el ve bileği değerlendirir, kas gücünü test eder, duyusal alanları kontrol eder.
• Tinel testi: Sinirin muhtemel sıkışma bölgesine hafifçe vurulduğunda parmaklara yayılan elektriklenme hissi olup olmadığına bakılır.
• EMG (Elektromiyografi): Altın standart diyebileceğimiz bu test, sinirin iletim hızını ölçer ve tam olarak nerede sıkıştığını ortaya koyar.
• Görüntüleme: MR veya ultrason, özellikle gangliyon kisti veya kitle şüphesi varsa devreye girer.

Buradaki amaç sadece “var mı yok mu?” diye bakmak değildir. Aynı zamanda sıkışmanın seviyesi, şiddeti ve eşlik eden başka problemler olup olmadığı değerlendirilir. Çünkü tedavi planı buna göre şekillenir.

ulnar sinir sıkışması tedavisi: Her Zaman Ameliyat Şart mı?

Genel bir yanlış algı var: Sinir sıkışması dendiğinde insanların aklına hemen ameliyat geliyor. Oysa her vakada cerrahi ilk seçenek değil. Özellikle erken evre olgularda, sinirde kalıcı hasar gelişmeden önce ameliyatsız yöntemlerle oldukça başarılı sonuçlar alınabiliyor.

Ameliyatsız Tedavi Seçenekleri

• Aktivite düzenlenmesi: Bileğe yük bindiren spor, iş veya alışkanlıkların mümkün olduğunca değiştirilmesi.
• İstirahat ve atel kullanımı: Gece ve riskli aktivitelerde bileği nötr pozisyonda tutan bir atel kullanarak sinir üzerindeki basının azaltılması.
• İlaç tedavisi: Doktor kontrolünde kullanılan ağrı kesiciler ve antiinflamatuvar ilaçlar.
• Fizik tedavi ve rehabilitasyon: Sinir mobilizasyon teknikleri, germe egzersizleri, kas güçlendirici programlar.
• Ultrason eşliğinde enjeksiyon: Enflamasyonu azaltmak için, deneyimli ellerde yapılan kortizon enjeksiyonları.

Bu yöntemler, sinirde yapısal bir kitle veya ciddi bası yoksa oldukça etkili olabilir. Ancak özellikle gangliyon kistine bağlı sıkışmalarda kalıcı çözüm için çoğu zaman cerrahi kaçınılmaz hale gelir.

ulnar sinir sıkışması nasıl iyileşir?

Bu sorunun tek cümlelik bir cevabı yok maalesef. Çünkü iyileşme, birkaç önemli faktöre bağlıdır:

• Sıkışmanın nedeni (kist, kemik problemi, mikrotravma vb.).
• Hastalığın ne kadar süredir devam ettiği.
• Sinirde kalıcı hasar oluşup oluşmadığı.
• Yaş, eşlik eden diğer hastalıklar, sigara kullanımı gibi genel sağlık durumları.

Erken dönemde fark edilen ve uygun şekilde yönetilen vakalarda, çoğu zaman sinir dokusu kendini toparlayabilir. Ancak sinir, aylarca ciddi baskı altında kalmışsa, tamamen eski gücüne dönmesi her zaman mümkün olmayabilir. O yüzden “bekleyeyim, geçmiyorsa bakarız” yaklaşımı, sinirler söz konusu olduğunda pek iyi bir strateji sayılmaz.

ulnar sinir sıkışması ameliyatı ne zaman gündeme gelir?

Genel pratikte ameliyat, şu durumlarda daha güçlü bir seçenek haline gelir:

• EMG’de belirgin iletim blokajı veya ağır sinir hasarı bulguları varsa,
• Ameliyatsız tedavilere rağmen şikayetler devam ediyor ya da ilerliyorsa,
• Kitle (gangliyon kisti, tümör vb.) tespit edilmişse,
• El kaslarında belirgin erime ve güç kaybı ortaya çıkmışsa.

Cerrahi, temelde sinirin sıkıştığı alanın genişletilmesi ve baskı yapan dokuların serbestleştirilmesi işlemidir. El bileğinin iç tarafında genellikle birkaç santimetrelik bir kesi yapılır, Guyon kanalı açılır, sinir dikkatlice ortaya konur ve sıkıştıran kitle, bant veya kemik çıkıntıları giderilir.

Ameliyat Sonrası Dönem

Ameliyat genellikle günübirlik veya kısa süreli yatışla yapılır. Sonrasında:

• İlk günlerde el bileği istirahat pozisyonunda tutulur.
• Dikişler genelde 10–14 gün içinde alınır.
• Daha sonra kademeli olarak bilek ve parmak hareketlerine başlanır.
• Fizik tedavi, sinirin çevresinde yapışıklık oluşmasını engellemek ve kasları güçlendirmek için önemli rol oynar.

Uyuşma ve karıncalanmanın tamamen geçmesi zaman alabilir. Sinir, günde yaklaşık 1 mm gibi oldukça yavaş bir hızla kendini toparlar. Bu nedenle bazı hastalarda tam iyileşme birkaç ayı bulabilir; sabırlı olmak, doktorun önerdiği egzersizleri aksatmamak gerekir.

Evde Dikkat Edebileceğiniz Basit Önlemler

Elbette her vaka tamamen “evde çözülebilir” demek doğru olmaz; ama günlük hayatta alacağınız bazı basit önlemler, hem riskinizi azaltır hem de tedavi sürecini destekler:

• Bileğinizi masanın sert kenarına uzun süre dayamaktan kaçının.
• Bilgisayar başında çalışırken ergonomik mouse pad ve bilek desteği kullanın.
• Uzun süre bisiklet sürüyorsanız eldiven tercih edin, gidon tutuş pozisyonunuzu ara ara değiştirin.
• Ağrı veya uyuşma artıyorsa, o aktiviteye kısa ara verip bileğinizi dinlendirin.
• Sigara içiyorsanız bırakmayı düşünün; damar ve sinir sağlığı açısından önemli.

Bu öneriler, tek başına mucize yaratmaz elbette; ancak doğru tedaviyle birlikte uygulandığında günlük hayat kalitenize ciddi katkı sunar.

ulnar sinir sıkışması kendiliğinden geçer mi?

Bu soru çok sık soruluyor ve açıkçası cevabı biraz can sıkıcı: Evet, bazı hafif vakalar, özellikle yük ortadan kaldırıldığında kısmen düzelebilir; ama bu, “her halükârda bekleyelim, nasılsa geçer” anlamına gelmez. Tedavisiz bırakılan vakalarda sinir hasarı derinleşebilir ve geriye dönüşü zor bir tablo ortaya çıkabilir.

Bizce en sağlıklı yaklaşım şu: Eğer birkaç haftadan uzun süredir devam eden uyuşma, karıncalanma veya güçsüzlük varsa, hele bir de giderek artıyorsa, “kendi kendine geçsin” demek yerine uzman kontrolüne gitmek gerekir. Çünkü bazen geç kalınan her ay, sinirin toparlanma şansını azaltır.

Hangi Bölüme Gitmelisiniz?

“Bu şikayetle hangi doktora görünmeliyim?” sorusu da en az tanı kadar önemli. Genel olarak ulnar sinir sıkışması için ortopedi ve travmatoloji, el cerrahisi veya beyin ve sinir cerrahisi (nöroşirürji) uzmanları doğru adreslerdir. Özellikle periferik sinir cerrahisiyle yakından ilgilenen, el bileği ve el cerrahisi konusunda deneyimi olan uzmanlara başvurmak, tanı ve tedavi sürecini hızlandırır.

Sonuç ve Küçük Bir Hatırlatma

Toparlayacak olursak; ulnar sinir sıkışması neden olur, nasıl seyreder, hangi belirtilerle karşımıza çıkar diye baktığımızda, aslında tablo çoğu zaman oldukça net: Serçe ve yüzük parmağında uyuşma, elin küçük parmak tarafında güçsüzlük ve ince el becerilerinde azalma… Bunlar, “biraz beklerim geçer” denmeyecek kadar önemli sinyaller. Erken dönemde tanı konup uygun tedaviye başlandığında, çoğu hasta günlük hayatına çok daha konforlu şekilde dönebiliyor.

Eğer siz de anlattığımız şikayetlerin bir kısmını yaşıyorsanız, kendinizi yalnız hissetmeyin; bu durum sanılandan daha sık görülüyor ve doğru ellerde yönetildiğinde yüz güldürücü sonuçlar alınabiliyor. Bir uzmanla görüşmek, aklınızdaki soru işaretlerini gidermek ve gerekirse size özel tedavi planını oluşturmak için ilk adımı atabilirsiniz. Unutmayın, sinir dokusu zamanla toparlansa da, bekleyerek kaybedilen her gün kimi zaman geri gelmeyen fonksiyon kayıplarına dönüşebiliyor.

Son bir not: Ayrıntılı bilgi almak, randevu oluşturmak ya da ulnar sinir sıkışması ve diğer ortopedik sorunlar hakkında daha fazla içerik okumak isterseniz, aşağıdaki bağlantıyı ziyaret edebilirsiniz:
https://www.utkuerdemozer.com/