BM İnsan Hakları Ofisi, 2023–2024 döneminde 21.480 kadın ile 16.690 çocuk’un silahlı çatışmalarda yaşamını yitirdiğini bildiriyor. Bu rakamlar, 2021–2022 dönemine göre yaklaşık dört katlık bir artışı işaret ediyor.
Aynı kaynak, çocuk ölümlerinin %80’inin, kadın ölümlerinin ise yaklaşık %70’inin Gazze’de kaydedildiğini belirtiyor.
2023 yılında, çatışma bölgelerinde meydana gelen “ağır ihlaller” kapsamında çocuklara yönelik 32.990 vaka tespit edildi. Bu, kayıt tutma sistemine geçildiğinden bu yana en yüksek sayı.
İnsan hakları örgütleri, çatışmalarda devlet aktörleri kadar silahlı grupların da suç işlediğini; özellikle okullara, hastanelere yapılan saldırılar, çocukların silah altına alınması ve insani yardıma erişimin engellenmesi gibi ihlallerin öne çıktığını vurguluyor.
Ayrıca 2023 yılında çatışmalarda ölen sivillerin yaklaşık %40’ının kadın olduğu, çocukların da yine büyük oranda kurbanlar arasında yer aldığı ifade ediliyor.
Uzman Yorumu ve Endişeler
Uzmanlar, bu dramatik yükselişte birkaç belirgin eğilime dikkat çekiyor:
Çatışmaların kentlere kayması: Silahlı çatışmaların artık şehirleşmiş alanlarda, sivil yerleşim bölgelerinde yaşanması, kadın ve çocukların “çapraz ateşe” maruz kalma riskini artırıyor.
Uluslararası insani hukukun zayıflaması: Sivil yerleşimlerin, okulların ve hastanelerin “meşru hedef” sayılması veya korunmaması gibi uygulamalar artış gösterebiliyor.
Veri toplamada artan şeffaflık: Geçmiş dönemlere kıyasla BM ve diğer kurumların saha raporlama kapasitesi arttı; dolayısıyla önceki yıllarda gözden kaçan vakalar daha görünür hâle geliyor.
Yoğunlaşmış çatışma bölgeleri: Özellikle Gazze, Sudan, Demokratik Kongo, Somali gibi bölgelerde şiddet tırmanışı yaşanıyor; bu bölgeler kayıtlı kadın ve çocuk ölümlerinde büyük paya sahip.
Bu veriler, silahlı çatışmaların en savunmasız kesimleri—özellikle kadınları ve çocukları—gitgide daha fazla hedef haline getirdiğini gösteriyor.
