Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), genellikle çocukluk çağında teşhis edilir; ancak birçok kişi bu belirtilerle yetişkinlikte de mücadele eder. Bu, sadece çocukları değil, yetişkinleri de etkileyen bir durumdur. Yetişkinlerde DEHB, iş, sosyal ilişkiler ve günlük yaşamda bir dizi zorlukla kendini gösterir. Ancak bu belirtilerin farkında olmak, etkili bir tedavi ve başa çıkma stratejileri geliştirmek için ilk adımdır. Yetişkinlerde DEHB belirtilerini Online Psikolog Gülnur Çelik anlattı.
Yetişkinlerde DEHB belirtileri dikkat eksikliği, hiperaktivite, dürtüsellik, duygusal zorluklar, sosyal ve mesleki zorluklar gibi birçok farklı alanı içermektedir.
Dikkat Eksikliği Belirtileri
DEHB, çeşitli şekillerde kendini gösterebilir. Ancak en belirgin ve en yaygın belirtilerden biri şüphesiz dikkat eksikliğidir.
- Görevleri Tamamlamada Sürekli Zorluk Yaşama
Yetişkinlerde DEHB olan bireyler, başladıkları işleri tamamlamakta sık sık zorlanırlar. Örneğin, bir kitabı baştan sona okumak, bir projeyi tamamlamak veya ev işlerini bitirmek gibi görevlerde sürekli erteleme veya yarım bırakma eğilimindedirler.
- Detayları Gözden Kaçırarak Sıkça Hatalar Yapma
Bu bireyler, detayları gözden kaçırma eğilimindedirler, bu da işlerinde veya günlük aktivitelerinde hatalar yapmalarına neden olabilir. Örneğin, bir raporu gözden geçirirken önemli bilgileri atlayabilir veya faturalarını öderken hatalı miktarlar girebilirler.
- Günlük Yaşantıda Organizasyon Zorlukları
DEHB'li yetişkinler, günlük yaşantılarını organize etmekte zorlanabilirler. Bu, plan yapma, programlama ve zaman yönetimi becerilerinin eksikliğini yansıtabilir. Ayrıca, alışveriş listesi oluşturma, faturaları zamanında ödeme veya randevularını takip etme gibi basit görevlerde bile zorluk yaşayabilirler.
- Anahtar, Telefon Gibi Günlük Eşyaları Sık Sık Kaybetme
Sıkça anahtarlarını, telefonlarını veya cüzdanlarını kaybeden yetişkinlerde DEHB olabilir. Bu tür öğeleri düzenli bir şekilde tutmakta zorlanabilirler ve bu da günlük yaşamlarında stres ve rahatsızlığa neden olabilir.
- Dikkatin Kolay Dağılması
Dikkatin kolayca dağılması, DEHB'in belirgin bir belirtisidir. Bir konuşma sırasında, bir toplantıda veya bir görev üzerinde çalışırken bile bireylerin dikkati kolayca dağılabilir. Bu, sesler, diğer insanların konuşmaları veya kendi iç düşünceleri gibi dışsal veya içsel uyarıcılardan kaynaklanabilir.
Hiperaktivite Belirtileri
Hiperaktivite genellikle çocuklarda enerjik hareketlerle tanınır, ancak yetişkinlerde bu durum farklı bir biçimde tezahür edebilir. Yetişkinlerde hiperaktivitenin bazı yaygın belirtileri şunlardır:
- Uzun Süre Oturmakta Zorlanma
Bazı bireyler için, uzun süreli oturma veya aynı pozisyonda kalmak zordur. Bu, toplantılarda, sinemada veya uzun yemeklerde otururken rahatsızlık hissi olarak kendini gösterebilir. Birey, sık sık pozisyon değiştirme veya ayağa kalkma ihtiyacı hissedebilir.
- Sürekli Hareket Etme İhtiyacı
Fiziksel hareketlilik ihtiyacı, bacakları sallama, parmak oynatma veya farklı objelerle oynama şeklinde kendini gösterebilir. Bu, bireyin rahatlamasına veya odaklanmasına yardımcı olabilir. Aynı zamanda, enerjiyi atmak veya içsel huzursuzluğu hafifletmek için sık sık yürüyüşe çıkma veya fiziksel aktivitelerde bulunma eğilimi de olabilir.
- Konuşma Sırasında Sürekli Konuşma Eğilimi
Konuşma sırasında, bireyler konuşulan konuyu kesintiye uğratma veya hızlı ve kesintisiz konuşma eğiliminde olabilirler. Bu, düşüncelerini hızla ifade etme veya konuşulan konuya dikkat dağıtıcı eklemeler yapma şeklinde tezahür edebilir.
Dürtüsellik Belirtileri
Dürtüsellik, bireylerin ani tepkileri veya düşünülmemiş hareketleri ile kendini belli eder. Bu belirtiler, sosyal etkileşimlerden, karar verme süreçlerine kadar birçok alanda görülebilir.
- Sabırsızlık ve Ani Kararlar
Dürtüsel bireyler, özellikle karar verme aşamasında genellikle gerektiğinden daha hızlı hareket edebilirler. Bu hızlılık, genellikle tüm seçenekleri değerlendirmeden veya potansiyel sonuçları göz önünde bulundurmadan yapılan ani kararlarla sonuçlanır. Alışverişte gereğinden fazla para harcama ya da önemli yaşam değişiklikleri yapma gibi durumlar, bu tür ani kararların sonucunda ortaya çıkabilir.
- Başkalarının Konuşmalarını Kesme
Sosyal etkileşimlerde, impulsif bireyler sık sık başkalarının konuşmalarını kesme eğilimindedir. Bu, konuşmacının tamamlanmamış düşüncelerini ya da ifadelerini atlamalarına neden olabilir. Bu durum, dinleyicinin duygusal veya sosyal ipuçlarını kaçırmasına veya yanlış yorumlamasına yol açabilir.
- Düşünmeden Hareket Etme
Dürtüsel, planlama veya öngörü olmaksızın hareket etme eğilimi olarak da ortaya çıkabilir. Örneğin, bir etkinliğe katılmadan önce gerekli hazırlıkları yapmamak veya bir göreve başlamadan önce gereken materyalleri toplamamak gibi. Bu, tamamlanmamış görevler, kaçırılan fırsatlar veya hatalı sonuçlarla karşılaşma riskini artırabilir.
Duygusal Zorluklar
DEHB'in yetişkinlerde yol açtığı duygusal zorluklar genellikle dikkat eksikliği ve hiperaktivitenin bir sonucu olarak ortaya çıkar. Bu zorluklar, bireyin günlük yaşamında ve sosyal etkileşimlerinde çeşitli şekillerde tezahür edebilir.
- Hızlı ve Şiddetli Duygusal Tepkiler
Bazı bireyler, beklenmedik olaylar veya stresli durumlar karşısında hızla ve yoğun bir şekilde tepki verebilir. Bu tepkiler, öfke patlamaları, aşırı üzüntü veya endişe olarak ortaya çıkabilir ve genellikle o anki durumun gerektirdiğinden daha şiddetlidir.
- Özsaygı Sorunları ve Kendine Karşı Aşırı Eleştirel Olma
Bazı bireylerde DEHB, düşük özsaygıya veya aşırı öz-eleştirellik eğilimine neden olabilir. Özellikle sürekli dikkat dağılmaları veya görevleri tamamlayamama gibi durumlar, bireyin kendini yetersiz veya başarısız olarak görmesine neden olabilir. Bu, bireyin kendi yeteneklerini küçümsemesine veya başkaları tarafından yapılan eleştirilere aşırı duyarlı olmasına yol açabilir.
- Duygusal Dalgalanmalar ve Hızlı Mood Değişiklikleri
Bireyin ruh hali, kısa süreler içinde hızla değişebilir. Bu hızlı mood değişiklikleri, enerjik ve motive olmuş bir ruh halinden hızla üzgün veya kaygılı bir ruh haline geçiş olarak ortaya çıkabilir. Bu tür ani duygusal geçişler, günlük yaşamın ve sosyal etkileşimlerin öngörülebilirliğini zorlaştırabilir.
İlişkisel ve Sosyal Zorluklar
DEHB, sadece bireyin kişisel yaşamını değil, sosyal etkileşimlerini ve ilişkilerini de olumsuz yönde etkileyebilir. Aşağıda, bu etkileşimlerin ve ilişkilerin hangi yönlerinin etkilenebileceği detaylandırılmıştır.
- İlişkilerde İstikrarsızlık ve Sürekli Çatışma
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite, bireyin ilişkilerinde sürekli çatışmalara ve istikrarsızlıklara yol açabilir. Örneğin, dikkat eksikliği nedeniyle önemli tarihleri veya anıları unutmak, partnerin duygusal ihtiyaçlarını göz ardı etmek gibi durumlar olabilir. Ayrıca, hızlı mood değişiklikleri ve düşüncesiz davranışlar, çatışmaların sıkça yaşanmasına neden olabilir.
- Sosyal İpuçlarını Kaçırma
Sosyal etkileşimler sırasında, bireylerin duygusal tepkileri veya beden dili gibi sosyal ipuçları fark edilmeyebilir. Bu, bireyin sosyal durumları yanlış değerlendirmesine veya uygun olmayan bir tepki vermesine yol açabilir. Örneğin, bir kişinin sıkılmış olduğunu fark edemeyebilir veya bir şaka yaparken başkalarını rahatsız edebilir.
- İnsanlarla Bağlantı Kurmada Zorluk
Dikkat eksikliği, yeni insanlarla tanışırken veya mevcut ilişkileri sürdürürken bağlantı kurmayı zorlaştırabilir. Konuşma sırasında dikkatin dağılması, göz teması kuramama veya düşüncesiz yorumlar yapma gibi etkenler, karşılıklı anlayış ve empati geliştirmeyi güçleştirebilir.
Çalışma ve Mesleki Zorluklar
DEHB, yetişkinler için iş ve profesyonel yaşamda belirgin zorluklara yol açabilir. İşteki verimlilik, odaklanma ve organizasyon becerileri üzerindeki olumsuz etkileriyle tanınır. Bu zorluklar, bireyin kariyerine ve işteki performansına doğrudan etki edebilir.
- Görevleri Belirlenen Süre İçinde Tamamlamada Zorluk
Dikkat dağılmaları, bir görevi belirlenen süre içerisinde tamamlamak için gereken süreyi uzatabilir. Bu, özellikle süre baskısı altında çalışırken veya belirli bir teslim tarihiyle karşı karşıya kalındığında problem olabilir. Sürekli ertelenen görevler veya son dakika telaşları, iş stresini artırabilir.
- İşyerinde Organizasyon Eksikliği
İyi bir organizasyon, işyerindeki etkinliği ve verimliliği artırmak için kritik bir faktördür. Ancak, DEHB olan bireyler için bilgileri, dosyaları ve görevleri düzenli bir şekilde sıralamak zor olabilir. Bu durum, önemli bilgilerin kaybolmasına veya görevlerin atlanmasına neden olabilir.
- Çoklu Görevleri Aynı Anda Yönetme Zorluğu
Modern iş ortamında, birçok profesyonel aynı anda birden fazla görevi yönetmek zorundadır. Ancak, dikkat eksikliği olan bireyler için bu, özellikle zorlayıcı olabilir. Aynı anda birçok şeye odaklanmaya çalışmak, bireyin hiçbir görevde tam olarak odaklanamamasına neden olabilir. Bu, hatalara veya gözden kaçan detaylara yol açabilir.
DEHB, hayatın her evresinde bireyleri zorlayabilen bir durumdur. Çocukluk döneminde ortaya çıksa da, etkileri yetişkinlik dönemine kadar devam edebilir. Bu belirtiler, yetişkinlerin iş, sosyal ilişkiler ve duygusal durumları üzerinde olumsuz bir etki yaratabilir. Ancak, bu belirtilerin farkında olmak ve uygun destek ve tedavi yöntemlerini araştırmak, DEHB'in yaşam kalitesi üzerindeki etkisini azaltmaya yardımcı olabilir. Özellikle kadınlarda DEHB ile ilgili daha fazla bilgiye ulaşmak için https://psikologgulnurcelik.com/kadinlarda-dehb-adhd-kitabi/ sayfasını ziyaret edebilirsiniz.
